بازتاب کلام امام علی (ع) در آثار ابوحیّان توحیدی

Authors

وحید سبزیان پور

دانشیار دانشگاه رازی کرمانشاه

abstract

کلام گهربار امام علی (ع)  و مضامین حکمی و اخلاقی نهج‏البلاغه، همواره در طول زمان، منبعی غنی از علم و حکمت بوده و شاعران و نویسندگان عرب و غیر عرب با بهره‏مندی از اندیشه آن حضرت، کلام خود را مزیّن ساخته‏اند، به نحوی که تأثیرپذیری شاعران و نویسندگان نام‏آور ایرانی و عرب چون مولوی، سعدی، ابن مقفع، ابو العتاهیه، محمود وراق و ... از کلام آن حضرت اثبات شده است. در این میان، تأثیر آموزه‎های نهج‏البلاغه بر دو کتاب «الإمتاع و المؤانسه» و «البصائر و الذخائر» از ابوحیان توحیدی قابل تأمل است به گونه‏ای که ابوحیان، با ذکر حکمت‏ها و سخنان امام (ع)  و بهره‏مندی از محتوای کلام و عبارات نهج‏البلاغه، نشان می دهد که از آبشخور زلال حضرتش بهره‏ها برده است؛ آن چنان که جرعه‏نوشی از کلام امام (ع)  و وام‎گیری وی از مضامین نهج‏البلاغه، امری مسلّم و بدیهی می‏نماید. ارائه این شواهد در آثار یک ادیب اهل سنت، نشان از اقرار و اعتراف به صحّت اسناد نهج‏البلاغه است. به علاوه ابوحیان، در این دو اثر، سخنانی حکیمانه از علی (ع)  نقل کرده که در نهج‏البلاغه وجود ندارد، این خود از یک‏سو نشانه عمق و نفوذ سخنان علی (ع)  در ادب عربی است و از دیگر سو، نشان‏گر این واقعیّت است که سخنان فصیح و بلیغ و حکیمانه حضرت، منحصر در نهج‏البلاغه نیست.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

فکاهه و طنز پردازی در آثار ابوحیان توحیدی

طنزپردازی و فکاهه، قلمرو فراخی است که گاهی پژواک دردها و دشواری‌ها و مصائب زندگی است و بی‌شک نفس در رنج و گریبان‌‌گیر حوادث، با ابزار طنز و لطیفه‌گویی، خود را از این گرداب، رهایی می‌بخشد. ابوحیان از جمله افرادی است که به واسطة طنز و لطیفه‌گویی، جان درعذاب و گرفتار خویش را با وجود بدبینی به زندگی، می‌رهاند و آسایش می‌بخشد. لطیفه‌گویی ابوحیان از زبان زنان، اغلب نابه...

full text

بررسی واژه «قهرمانه» در کلام امام علی(ع)

پژوهشی که پیش رو دارید، با هدف تحلیلِ زبان­شناختیِ کاربردِ واژۀ فارسی «قهرمانه» در بیانات امام علی(ع) صورت گرفته است. هر چند این واژه در زبان­های عربی، ترکی و کردی به کار رفته، ولی در اصل فارسی بوده است و ریشه آن، به لحاظ قواعد زبان­شناسانه و تاریخ، به زبان پهلوی برمی­گردد. همچنین، هر چند این واژه در مصادر رواییِ شیعه و سنّی با معانی گوناگونی به کار رفته، ولی بازه زمانی که این پژوهش در نظر دارد، در ...

full text

تجلّی مضامین کلام امام علی (ع) در شعر متنبی

چکیده بینامتنی یا تناص، امروزه از مباحثی است که در تحلیل متون ادبی اهمیت فراوانی دارد. یکی از این متن‌ها که همیشه، در طی چهارده قرن، به آن مراجعه می‌شده، سخنان علی (ع) است. این سخنان، مانند یک دایرةالمعارف است. سخنان امام علی‌ (ع)، نمایشی زیبا و دل‌انگیز از رابطۀ انسان با خداوند است و ازجمله مباحث آن، الهیات، سلوک، عبادت، دعا، مناجات، نفی دنیاپرستی، حماسه، شجاعت، اخلاق، تهذیب نفس، و اصول و مواز...

full text

تأثیر کلام امام علی (ع) در اشعار ابوالعتاهیه

ادیبان و صاحب نظران را اعتقاد بر این است که ابوالعتاهیه (213 یا 209ـ30) خداوندگار و قافله سالار شعر زهد عربی است و اشعار زاهدانه ی او بر پیشانی شعر زهد عربی قرار دارد. ابداع و نوآوری او در اشعار زاهدانه، موجب تفاسیر مختلفی از سوی محققان شده است؛ چندان که گروهی، او را متأثر از حسن بصری، برخی او را وام دار اندیشه های مانوی و بودائی دانسته و عده ای از صاحب نظران نیز ریشه ی زهدیات او را در فرهنگ ای...

full text

تقابل عقل و هوا در کلام امام علی (ع)

بزرگ‌ترین دشمن سعادت و رستگاری آدمی نفس خودبین و هوس‌مدار اوست. این مرتبه از نفس زمینه را برای راه‌یابی اخلاق ناپسند به ‌عرصة وجود انسان فراهم می‌کند؛ اگر آدمی با این مرتبه از نفس مبارزه کند، می‌تواند خویشتن اصلی خود را پیدا کند و به مرتبة بالاتری نائل آید. از‌این‌رو، مجاهده با نفس و کنار‌زدن هواهای نفسانی موجب به‌بار‌نشستن اخلاق و شکوفا‌شدن آن در وجود آدمی می‌شود. در‌عین‌حال، تنوع و کثرت جلوه‌...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
ادبیات شیعه

جلد ۱، شماره ۲، صفحات ۱۰۵-۸۵

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023